سیماب

میکروارگانیسم های زنده که بر همه باکتری ها، مخمر ها، کپک ها و قارچ های رشته ای برتری دارند، می توانند ترکیبات مختلف موجود در نفت خام را دچار تغییر و تبدیل کنند. این تغییر و تحول در نفت خام سبب کاهش ارزش اقتصادی نفت می شود؛ از این رو اهمیت داردکه واکنش ها و موقعیت های مخازن نفتی را به لحاظ زمین شناسی بررسی کنیم. به این مجموعه واکنش‌ها، تجزیه بیولوژیک نفت (Oil Biodegradation) می گویند. تجزیه بیولوژیک نفت خام به وسیله فعالیت های آنزیماتیک باکتری ها که در مخازن اصلی نفت روی می دهد، سبب می شود که میزان زیادی از کیفیت نفت در این گونه مخازن کاسته شود. تجزیه بیولوژیک نفت در همه موقعیت ها، چه درشرایط هوازی و چه در مخازن نفتی عمیق، که شرایط بی هوازی بر آن حاکم است، می تواند صورت گیرد. نزدیک به چهل سال پیش دانشمندان فکر می کردند که این تجزیه و تغییر تنها در مخازن عمیق صورت می گیرد، ولی امروزه این دگرگونی نفتی را در مخازن کم عمق هم یافته‌اند. تجزیه بیولوژیک نفت سبب تغییرات کلی زیر در ویژگی های نفت خام می شود:

- ویژگی های مایع بودن نفت یعنی درجه API و گرانروی نفت خام را تغییر می دهد؛
- سبب تغییر در شیمی خاک نفت می شود؛
- سبب ارزش واقعی و رایج نفت خام را تغییر می دهد.
تجزیه بیولوژیک نفت به تدریج سبب تجزیه ترکیبات مختلف موجود در نفت می شود ودرنتیجه ویژگی های مایع بودن نفت و قابلیت سوختن آن دچار اختلال می شود. این تغییرات را به صورت زیر می توان مشاهده کرد:

- بالا رفتن گرانروی نفت که در نتیجه آن توانایی تولید کاهش می یابد؛
-کاهش درجه API نفت و سنگین تر شدن آن که در نتیجه ارزش تولید نفت کاهش می‌یابد؛
- افزایش میزان آسفالتین که با میزان هیدرات کربن های آروماتیک و اشباع ارتباط دارد؛
- افزایش میزان غلظت بعضی از فلزات خاص مانند نیکل و وانادیوم؛
- افزایش میزان حجم گوگرد.

باکتری های نفت خوار، ارگانیسم هایی هستند که درهمه شرایط مانند مناطق بسیار عمیق ودرداخل رسوبات و شرایط هوازی و بی هوازی می توانند به زندگی عادی خود ادامه دهند و در مناطقی که منابع غذایی مانند نفت در اختیار آنها باشد، سبب تجزیه نفت می شوند، اگر چه تجزیه نفت براثر همکاری و تعامل میان چند گونه از این میکروارگانیسم ها صورت می گیرد. در مخازن نفتی زیرسطحی و عمیق، نخست تجزیه بیولوژیک نفت درشرایط بی هوازی صورت می گیرد. این عمل را باکتری هایی که گوگرد را اکسید می کنند و یا باکتری هایی که از پذیرنده های دیگر الکترون استفاده می کنند، انجام می دهند. به طور تجربی ثابت شده است که تجزیه انباشت های نفتی در مخازنی صورت می گیردکه دمای آنها یک کمتر از 80 درجه سانتی گراد باشد. در دمای بالاتر از این حد، میکروارگانیسم های تجزیه کننده قادر به ادامه حیات نیستند و در نتیجه تجزیه بیولوژیک هم صورت نمی گیرد. بر همین اساس دانشمندان الگویی را پیشنهاد کرده اند که اگر یک مخزن نفتی تا دمای بیش از 80 درجه سانتی گراد حرارت ببیند، سبب استریلیزاسیون آن مخزن می شود و تمام میکروارگانیسم های تجزیه گر آن از بین می روند و حتی هنگامی که دما به زیر 80 درجه سانتیگراد نیز می رسد، تجزیه بیولوژیک صورت نمی گیرد، زیرا احتمال برگشت میکروارگانیسم ها به این مخازن استریل شده بسیار ضعیف است. در یک نتیجه گیری کلی می توان گفت که ارزش زیاد محصولات نفتی، محافظت بیشتری را در میدان ها و مخازن نفتی می طلبد و محافظان این مخازن باید همواره در نظر داشته باشندکه تزریق تعداد محدودی از این گونه باکتری ها به از بین رفتن ارزش واقعی این مخازن منجر می شود.
 
منبع:شانا
 

کلمات کلیدی :