کلمه نفت به اشتباه معادل Petroleum درزبان فارسی رایج شده است حال آنکه این کلمه علاوه بر نفت شامل گاز نیز می باشد. کلمه Petroleum از دو کلمه یونانی Petro به معنای سنگ و oleum به معنای روغن گرفته شده است و می توان گفت "سنگ دارای روغن" , چون در زمان گذشته از نفت در پزشکی, عایق کردن در مقابل آب و در جنگاوری و همچنین برای درمان زخم ها و روماتیسم به کار گرفته می شد واز آن به عنوان مسهل نیز استفاده می کردند.در زمان نوح نیز از قیر برای جلوگیری از ورود آب به قایق ها استفاده می کردند. قیر, آسفالت و نفت در جنگگاوری نیز به کار می رفت. هنگامی که اسکندر کبیر در سال 326 پیش از میلاد به هند هجوم آورد, با استفاده از اسب سوار هایی که ظروف قیر مشتعل را در دست خود تکان می دادند, فوج فیل های هندی را پراکنده ساخت. نادر شاه نیز روش مشابهی را به کار گرفت.
اما منشاء نفت چیست؟
شاید تعجب کنید ولی دو نظریه متضاد هم در مورد تشکیل نفت وجود دارد, طرفداران نظریه اول معتقدند نفت منشاء غیر آلی دارد. طرفداران این نظریه مثل مندلیف باور به منشاء ماگمایی هیدروکربن ها داشتند و بیان می کردند که گوشته زمین دارای آهن کاربید است که می تواند با آب های نفوذ کننده واکنش کرده و متان و دیگر هیدروکربن ها را تشکیل دهد. بعضی از محققان نیز معتقدند در زمان تشکیل سیاره زمین مقدار زیادی گا co2 زدر درون زمین به تله افتاد و به مرور زمان در اثر گسله هایی به سمت بالا مهاجرت کردند و وارد پوسته زمین شده اند و در حوضه های رسوبی به دام افتادند و با آب های موجود واکنش داده و هیدروکربن ها را تشکیل دادند.
اما نظریه دوم که طرفداران و شواهد بیشتری نیز دارد منشاء آلی نفت می باشد. طرفداران این نظریه معتقدند که از ته نشین شدن مواد آلی حاصل از بقایای گیاهان و جانوران همراه با رسوبات در یک حوضه رسوبی در حال فرونشینی و با گذشت زمان که ژرفای تدفین افزایش یافته و رسوبات دچار افزایش دما و فشار می شونداین مواد آلی به تدریج تبدیل به کروژن و نهایتآ نفت و گاز می شوند.
در این نظریه نکته قابل توجه مقدار کم ماده آلی می باشد که در رسوبات به دام می افتد زیرا مقدار زیادی از مواد آلی در تماس با اکسیژن هوا توسط باکتری های هوازی تجزیه می شوند و از بین می روند. بررسی ها نشان می دهد که برای محافظت ماده آلی نیاز است که تولید مواد آلی, بالا و آهنگ رسوب گذاری بهینه( نه بالا نه پایین) و شرایط بی اکسیژن باشد. به هر حال اگر این شرایط برای ماده آلی پیش بیاید و ماده آلی به خوبی حفظ شود, ماده آلی برای تبدیل به کروژن و سپس نفت و گاز سه مرحله اصلی را باید پشت سر بگذارد:
1)دیاژنز: این مرحله در یک محیط زیر سطحی کم ژرفا با شرایط دما و فشار نزدیک به حالت عادی رخ می دهد و در نتیجه آن متان, کربن دیواکسید و آب, از ماده آلی خارج شده و هیدروکربن پیچیده ای به نام کروژن تشکیل می شود. نتیجه نهایی دیاژنز ماده آلی, کاهش مقدار اکسیژن است و نسبت هیدروژن-کربن تا حد زیادی ثابت می ماند.
2) کاتاژنز: این مرحله در مناطق ژرفتر با تداوم تدفین و افزایش دما و فشار رخ می دهد. در حین کاتاژنز, نفت از کروژن آزاد می شود. نسبت هیدروژن به کربن بدون تغییر در نسبت اکسیژن به کربن کاهش می یابد.
3)متاژنز: مرحله سوم در دما و فشار بالاتر که به دگرگونی نزدیک می شود, رخ می دهد. آخرین هیدروکربن معمولآ متان است که خارج می شود. نسبت هیدروژن به کربن پایین آمده تا اینکه فقط کربن به صورت گرافیک باقی می ماند.
برای مشاهده مسیر بلوغ سه نوع کروژن بروی لینک پایین کلیک کنید.
http://www.freewebs.com/oildata/picture.htm
کلمات کلیدی :
